Organizacja zawodników na boisku w trakcie meczu jest określana przez ustawienie początkowe zespołu. Każdy taki układ musi być przestrzegany przez cały czas trwania seta. Po dostarczeniu karty ustawienia do sędziego lub sekretarza, modyfikacja ustawienia może odbyć się jedynie w ramach zmiany regulaminowej. Sprawdź, jakie są warianty ustawienia w siatkówce!
Błędy ustawienia oraz ich skutki
W momencie wykonania zagrywki przez zawodnika, każda drużyna musi być ustawiona na swojej stronie boiska według określonego porządku rotacji (prócz gracza w polu zagrywki). Po wykonaniu zagrywki, zawodnicy mogą swobodnie poruszać się po swojej stronie boiska oraz w wolnej strefie.
Trzej zawodnicy rozmieszczeni pod siatką atakujący. Ich pozycje w siatkówce to 4 (lewy atak), 3 osoba (środkowy atak) i 2 (prawy atak). Pozostali trzej zawodnicy to gracze linii obrony – 5 (lewa obrona), 6 (środkowa obrona) i 1 (prawa obrona). Wszyscy gracze w linii obrony muszą być bardziej oddaleni od siatki niż gracze w linii ataku.
Do błędu ustawienia dochodzi, jeśli jakikolwiek z piłkarzy nie przestrzega regulaminowych pozycji podczas zagrywki. Dotyczy to także sytuacji, w których występuje zmiana nieregulaminowa.
Jeżeli zawodnik zagrywający popełni błąd w momencie uderzenia piłki, to jest on uznawany za pierwszy błąd w stosunku do błędu ustawienia. Jednak jeśli zagrywka okaże się błędna już po uderzeniu piłki, to błąd ustawienia liczony jest jako pierwszy.
Jeśli przed rozpoczęciem seta zauważono brak zgodności między ustawieniem zespołu dostarczonym przez trenera a tym, które prezentują piłkarze na boisku, należy je skorygować (bez negatywnych skutków).
Jeśli nastąpiła różnica między ustawieniem zawodników na boisku a tym, jakie zostało wpisane na karcie ustawienia początkowego, drużyna musi przywrócić stan sprzed rozbieżności. Punkty otrzymane od momentu powstania różnic do chwili wykrycia są anulowane. Przeciwnicy utrzymują dotychczasową punktację i dodatkowo zdobywają jeden punkt oraz następna zagrywka.
Podsumowując, błąd ustawienia zespołu oznacza, że przeciwnik otrzymuje punkt i zagrywkę, a ustawienie zawodników musi być poprawione. Ustalony porządek rotacji zależy od początkowego ustawienia drużyn i jest nadzorowany w celu określenia kolejności wykonania serwisu oraz pozycji, na jakich grają poszczególni gracze podczas każdego seta.
W sytuacji, kiedy zespół odbierający wygrał akcję i prawo do rozpoczęcia gry, piłkarze muszą się przesunąć o jedno miejsce w kierunku ruchu wskazówek zegara. Oznacza to, że zawodnik z pozycji drugiej trafia na pierwszą i będzie rozpoczynał grę, zaś zawodnik z pozycji pierwszej przechodzi na szóstą.
Błąd rotacji to nieprawidłowe wykonanie zagrywki, które jest niezgodne z ustalonym porządkiem. Skutkuje to uzyskaniem punktu przez rywali i jego prawem do zagrywki oraz modyfikacją porządku rotacji zawodników.
Sekretarz zawodów powinien postarać się określić, kiedy dokładnie doszło do błędu i wszystkie punkty uzyskane od tego momentu przez zespół popełniający błąd muszą zostać anulowane. Punkty otrzymane przez drużynę przeciwną pozostają ważne. W sytuacji, gdy trudno jest stwierdzić kiedy dokładnie nastąpił błąd, nie następuje anulowanie punktów – jedynym skutkiem dla zespołu będzie przekazanie punktu i piłki drużynie przeciwnej.
Może Cię zainteresować: Na jakiej wysokości jest siatka w siatkówce?
Warianty ustawień
Rozgrywający w strefie 1
Rozgrywający wbiega pod siatkę w miejsce przyjmującego, który jest w linii ataku, jednak aby uniknąć popełnienia błędu, powinien to uczynić dopiero po uderzeniu piłki przez zawodnika drużyny przeciwnej. Atakujący musi szybko przygotować się do ataku z lewego skrzydła, natomiast drugi przyjmujący po udanym przyjęciu ma czas na potencjalny atak z drugiej linii. Co ważne, rozgrywającemu nie wolno blokować i kiwać – dysponuje on jedynie prawami obrońcy.
Rozgrywający w strefie 2
W tym ustawieniu rozgrywający zajmuje pozycję w drugiej strefie na prawym ataku. Przyjmujący (pozycja 2) musi być bliżej siatki niż drugi przyjmujący (na pozycji 5). Atakujący przygotowuje się do odbicia piłki z prawego ataku tuż za drugą linią, a przyjmujący (pozycja 2) stara się dokonać ataku po stronie lewej boiska.
Rozgrywający w strefie 3
Rozgrywający znajduje się w trzeciej strefie, a atakujący i przyjmujący (pozycja 5) zmieniają pozycje, aby atakujący mógł uderzać piłkę z prawego ataku z drugiej linii. Przyjmujący (pozycja 5) może również skorzystać ze swoich umiejętności w szóstej strefie. Należy pamiętać, że przyjmujący (pozycja 2) musi być bliżej siatki niż środkowy lub libero.
Rozgrywający w strefie 4
Rozgrywający biegnie z szóstej strefy boiska do prawego ataku. Przyjmujący (pozycja 5) zajmuje miejsce na lewym ataku, aby zawodnik atakujący mógł uderzyć piłkę z drugiej linii. Drugi przyjmujący (pozycja 2) oraz libero przesuwają się w prawo o jedną pozycję w lini obrony, co daje możliwość ataku z szóstej strefy. Przyjmujący (pozycja 5) w tym ustawieniu powinien znajdować się bliżej sitaki niż gracz atakujący. Z kolei zawodnik na pozycji 6 powinien być dalej od lewej linii niż rozgrywający.
Rozgrywający w strefie 5
Rozgrywający musi wyjść z piątej strefy i pozycjonować się pod siatką. Środkowy powinien znajdować bliżej linii środka niż zawodnik rozgrywający. Przyjmujący w pierwszej linii (pozycja 5) musi znaleźć się nieco bliżej siatki niż ten w drugiej linii (pozycja 2). Dodatkowo rozgrywający powinien być skierowany bliżej lewego skrzydła niż przyjmujący (pozycja 2).
Rozgrywający w strefie 6
W tym ustawieniu rozgrywający znajduje się w szóstej strefie boiska i przemieszcza się pod siatkę. Atakujący i środkowy zamieniają się miejscami, a atakujący powinien być bliżej linii środkowej, niż rozgrywający. Natomiast środkowy (pozycja 3) powinien pozostawać bliżej linii bocznych niż atakujący. Rozgrywający winien przebywać między przyjmującym (pozycja 2), a libero, którzy również muszą być oddalony od niego i od linii bocznej. Warto tu również podkreślić, że zgodnie z zasadami rozgrywki rozgrywający nie może ani blokować ani kiwać piłki, ponieważ traktowany jest jako zawodnik obronny.
Przeczytaj też: Wymiary boiska do siatkówki.
